HomeCHIẾN DỊCH TRỊ - THIÊN 1975
21:23 | Thứ Bảy, 21 tháng 3, 2015
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 thật sự là một trận quyết chiến chiến lược vĩ đại nhất của quân và dân ta trong thế kỷ 20; trong đó, Trị - Thiên là một trong những chiến dịch giành thắng lợi lớn và triệt để nhất, có ý nghĩa chiến lược và chính trị rất quan trọng, góp phần xứng đáng vào thắng lợi trọn vẹn của Ðại thắng mùa Xuân 1975.
Chỉ sau 21 ngày đêm chiến đấu (từ ngày 5 đến 25-3-1975), quân và dân Trị - Thiên - Huế và Quân đoàn 2 (Binh đoàn Hương Giang) đã nhanh chóng đập tan hệ thống căn cứ quân sự trọng yếu, tiêu diệt và làm tan rã hoàn toàn một bộ phận bộ máy quân sự lớn, gồm nhiều đơn vị sừng sỏ, một phần lực lượng tổng dự bị chiến lược cùng nhiều loại vũ khí, trang bị và phương tiện quân sự hiện đại của đội quân Việt Nam cộng hòa (1). Thắng lợi của Chiến dịch Trị - Thiên là đòn phủ đầu đích đáng giáng vào kế hoạch phòng thủ co cụm chiến lược mới của địch ở vùng đồng bằng duyên hải miền trung. Bởi, ngay từ khi nhận thấy Tây Nguyên thất thủ, đế quốc Mỹ và đội quân Việt Nam cộng hòa đã chủ trương lấy Trị - Thiên - Huế làm một trong những trung tâm phòng ngự cố thủ, án ngữ ở phía bắc để che chở và bảo vệ căn cứ hậu cần, kỹ thuật chiến lược khu vực miền Trung của chúng (trọng tâm là Huế và Ðà Nẵng).
Thực hiện mệnh lệnh tác chiến của Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh: "Trị - Thiên - Huế phải tiến hành các chiến dịch tổng hợp cả quân sự và chính trị, bằng lực lượng cả chủ lực của Bộ, của địa phương Quân khu, phối hợp chặt chẽ giữa ba thứ quân, ba mũi giáp công. Trong chiến dịch tổng hợp đó phải nhằm: tiêu diệt và làm tan rã một phần quan trọng sinh lực địch, phải diệt gọn được từng tiểu đoàn, trung đoàn địch; tạo điều kiện đánh bại cơ bản kế hoạch bình định của địch ở đồng bằng, giành phần lớn nhân dân, giành quyền làm chủ; khi địch đã hoang mang dao động mạnh thì phải nhanh chóng chớp lấy thời cơ, tiến lên hành động mạnh bạo, giành thắng lợi lớn nhất. Phải có hai kế hoạch: kế hoạch "cơ bản" và kế hoạch "thời cơ"... "(2); các lực lượng vũ trang và nhân dân Trị - Thiên cùng Quân đoàn 2 (binh đoàn chủ lực cơ động của Bộ đứng chân trên địa bàn) khẩn trương xây dựng và triển khai kế hoạch chiến lược năm 1975.
Chủ động nắm bắt sự chuyển biến tình hình, Quân khu Trị - Thiên và Quân đoàn 2 đã nhạy bén trước thời cơ lớn xuất hiện, nhanh chóng quán triệt và hạ quyết tâm tập trung lực lượng ba thứ quân, tranh thủ thời cơ thuận lợi năm 1975, đẩy mạnh tiến công tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, đánh bại về cơ bản kế hoạch bình định của chúng ở Trị - Thiên. Khi quân địch thất thủ ở Buôn Ma Thuột, tiếp đến là đòn phản kích của Sư đoàn 23 bị đập tan, chúng vỡ trận và nhanh chóng rút khỏi Tây Nguyên, thời cơ giải phóng hoàn toàn Trị - Thiên - Huế và các tỉnh đồng bằng duyên hải miền trung xuất hiện. Ngay lập tức Quân khu Trị - Thiên và Quân đoàn 2 thực hiện kế hoạch chia cắt chiến lược, cô lập Huế.
Nắm chắc thời cơ, chấp hành nghiêm chỉnh chỉ thị của cấp trên, Quân khu Trị - Thiên và Quân đoàn 2 chủ động, tích cực hành động táo bạo, linh hoạt và sáng tạo, quyết tâm hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao. Theo đó, Quân đoàn 2 sử dụng Sư đoàn 325 nhanh chóng tiến công quân địch, khẩn trương phát triển ra chiếm giữ quốc lộ số 1, chặn cắt đường cơ động của chúng. Sư đoàn 324 chỉ để lại một bộ phận lực lượng thích hợp kìm giữ, thu hút, giam chân địch ở núi Bông, núi Nghệ, điểm cao 303, còn đại bộ phận lực lượng thần tốc cơ động xuống đánh địch ở vùng đồng bằng. Tận dụng thời cơ, hành động quyết đoán, táo bạo, bất ngờ nên các đơn vị của Quân khu Trị - Thiên và Quân đoàn 2 đã thực hiện bao vây được quân địch cả trên bộ và ven biển, làm tiêu hao và đánh tan sư đoàn 1 bộ binh, lữ đoàn 147 thủy quân lục chiến quân đội Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn tỉnh Thừa - Thiên, chiếm thành phố Huế hầu như nguyên vẹn.
Cũng cần phải nói thêm rằng, đòn tiến công của bộ đội chủ lực và địa phương không chỉ đóng vai trò quyết định trong việc tiêu diệt địch, mà còn tạo ra thời cơ và thực sự là "đòn xeo" thúc đẩy phong trào nổi dậy của quần chúng ở nông thôn đồng bằng và thành thị, phá bình định, thế kìm kẹp của địch, giành quyền làm chủ. Cụ thể, trong đợt đầu chiến dịch, bộ đội chủ lực và địa phương tác chiến nhỏ, đánh giao thông, căn cứ kho tàng... địch, nghi binh chiến dịch, lực lượng tại chỗ và nhân dân các địa phương chủ yếu đấu tranh phá lỏng thế kìm kẹp của địch, đưa phong trào quần chúng tiến lên, hoạt động dưới hình thức hợp pháp là chính. Khi chiến dịch chuyển sang tiến công theo "kế hoạch thời cơ" - các mũi tiến công của bộ đội chủ lực diễn ra mãnh liệt, các mục tiêu trọng yếu của địch bị tiêu diệt đã mở ra thời cơ thuận lợi cho phong trào nổi dậy của quần chúng đồng loạt diễn ra mạnh mẽ, đều khắp các địa phương. Lực lượng kìm kẹp của địch bị giải tán, chính quyền cơ sở bị xóa bỏ, chính quyền cách mạng ở ấp xã được thành lập.
Với thắng lợi Trị - Thiên - Huế mùa Xuân 1975, chúng ta không chỉ đập tan kế hoạch co cụm ở Trị - Thiên và kế hoạch bảo toàn lực lượng rút chạy về co cụm ở Ðà Nẵng của đội quân Việt Nam cộng hòa, mà quan trọng hơn lại tạo ra thời cơ chiến lược lớn cho quân và dân ta đẩy nhanh tốc độ tiến công vào phía nam, giải phóng Ðà Nẵng và một loạt hệ thống căn cứ, thành phố, thị xã khác của địch.
Thắng lợi to lớn của ta - thảm bại quá lớn của địch ở Trị - Thiên - Huế đã tạo ra phản ứng dây chuyền, giáng thêm một đòn chí mạng vào tinh thần, ý chí và sức chiến đấu của cán binh đội quân Sài Gòn, đẩy chúng lao sâu và nhanh hơn nữa đến bờ vực suy sụp về tư tưởng và tổ chức, uy hiếp trực tiếp đến tập đoàn phòng ngự của địch ở Quảng Nam - Ðà Nẵng nói riêng và phần đất còn lại ở miền nam nói chung. Ðến đây thế trận của địch vốn đã bị co hẹp, rối loạn, nay càng bị dồn nén, hỗn loạn hơn. Thắng lợi của Chiến dịch Trị - Thiên đã làm thay đổi hẳn tương quan lực lượng địch ta trên hướng tiến công chiến lược phía bắc, tạo ra thời cơ thuận lợi để quân và dân ta thần tốc tiến xuống phía nam, tiếp tục mở chiến dịch tiến công giải phóng Ðà Nẵng - Trung tâm liên hợp quân sự lớn của Mỹ và đội quân Việt Nam cộng hòa tại miền trung.
Kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng Trị - Thiên - Huế, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước (1975 - 2015) là dịp để chúng ta ôn lại một trang sử liệt oanh và hào hùng bậc nhất của dân tộc Việt Nam vào thế kỷ 20; đồng thời tiếp tục khẳng định sự thành công xuất sắc trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành chiến tranh của Ðảng ta, trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh; một bước phát triển vượt bậc về nghệ thuật chiến dịch của chiến tranh nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Trong bối cảnh thực tế đặt ra của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, trực tiếp nhất là nhiệm vụ bảo vệ an ninh chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải của đất nước, những bài học lịch sử, những kinh nghiệm thực tiễn được đúc kết từ Chiến dịch Trị - Thiên mùa Xuân 1975 vẫn giữ nguyên giá trị để tiếp tục nghiên cứu, vận dụng một cách phù hợp và sáng tạo trên cả phương diện chiến lược cũng như trong ứng phó với những tình huống bất thường diễn ra tại những khu vực có tranh chấp với đối phương trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hôm nay.
HUY NGUYỄN (Viện Lịch sử quân sự Việt Nam)
Previous Article
-9d1ec.jpg)
